Friday 22 February 2019

TUI IN TAM ȚHATNA SAWM (10) TE

TUI IN TAM ȚHATNA SAWM (10) TE 


India rama doctor hmingthang tak, lar tak leh mite hriat hlawh tak Dr. R. Chidambaram-a chuan, *"Tui in tam țhatzia chu a post tupa-ah hian ka chiang khawp mai,"* chu a ti chiah chuang lo nain, tui in tam țhatzia chu sawi duah ngai lovin kan hre țheuh awm e, mahse kan hriat dan erawh a in ang/inchen dawn loh avangin tlem a zawng ka'n tar lang ve ang e.

Tui in tam țhatzia chu an vun rawng leh an sakhmel ațang hian a hriat mai theih awm e.

Khawvel hmun 4-a țhena hmun 3 hi tui a ni ang bawkin mihringte taksa (body) pawh hi hmun za-a sawmruk (60%) ngawt hi tui a ni.

Kan tui in tur chu tui thianghlim a ni ngei tur a ni, kan tui tlanin a zir loh chuan chhuanso emaw filter emaw ni ngei se duhthusam a ni.

Zing kawruah/rilțam laia tui in tam hi a țha ber a, a pawimawh ber bawk.

Zan mut dawnah in tam vak suh zingah zun chhuakin a kai tho ang che.


TUI IN TAM ȚHATNA SAWM (10) TE :


1. KAWCHHUNG BAL LEH NATNA HRIK (BACTERIA) A PAIH CHHUAK:  Tui in tam hian kan thil ei leh ina natna hrik (bacteria) leh bal a paih chhuak a, kan taksa organ hrang hrang te hian mumal tak leh țha tak a hna an thawh theih nan tui tam tawk an mamawh vek a ni.


Mihringte hi chaw tel lovin rei tak kan dam theih laiin tui tello erawh chuan rei tak kan dam thei lo thung. Hei hian tui in tam țhat zia leh pawimawh zia a ti lang chiang hle awm e.


2. CANCER LAKAH MIN VENG: Mithiam leh zir miten an sawi dan in tui in tam hian colon (rilpui) cancer lak ah 45.5% min veng a, bladder (phing) cancer lak ah 50.6% min veng a, hnute (breast) cancer kan vei theih na chance a ti tlem hle bawk a ni.

Zir mite chuan dehydration (tui tlakchhamna) chuan kan mood thleng in a khawih pawi in min tih thinchhiat bakah min haihawt tir tih an hmu chhuak.

3. LU NÁ/ LU HAI (HEADACHES) LAKAH MIN VENG: A chang chuan ka lu a hai/ka lu a na kan tih te hi dehydration (tui tlakchhamna) vang lek a lo ni țhin.

Tui in tam hian kan luna/luhai te chhawk zangkhaiin min veng thei a ni.

I lu a lo ná/hai leh a nih chuan tui lo in tam ve chin rawh, a țha a nia.

4. CHAWEI TUI NA: Kan Mizo tlangval țhenkhatten puipun nikhuaa chaw ei tihtui nana an hman thin chu thil sakhat (solid) lam ni lovin thil tui lam (liquid) aaaa zu ti mai ang, an hmang țhin ang hian chawei tui nan tui lo in tam țhin ang che, zu aiin a chak zawk a, a hrisel zawk bawk.

5. RED BLOOD CELL A TI ȚHANG CHAK: Mihringte hian thisen chi thum kan nei a, Red blood, White blood leh Platelets te an ni.

Zing rilțam laia tui in tam hian he kan *Red blood cell* hi a tițhang chak a, chu chu mihringte tan damna leh chakna hnar pakhat a ni.

6. RIT LUTUK TUR A VENG: Mi țhenkhat an zan lutuk avanga rih belh deuh an duh em em laiin, mi țhenkhat an taksa phu loa ritten zan deuh duh in Gym-ah kalin exercise an la ngat ngat a.

Hetah ve thung hi chuan tui lum in tam tur a ni, chu chuan kan pangtimur hnathawh 24% a tichakin, kan thil ei te paițawih a tisam a, chu chuan kan rit lutuk tur a veng tel a ni.

7. INFIAM MI TAN TUI TAM TAK IN A NGAI: Tui in tam hi infiam mi tan a țhain a țangkai em em a ni.

Kan infiamna ah leh exercise kan laknaah kan zun leh thlan ațangin tui tam tak kan paih chhuak a, chuvangin tui in tam hle a ngai.

Tin, tui hian 75% muscle tissue a phuar khawm bawk a ni.

8. RUH CHUKTUAH NÂ A VENG: Tui in tam hian kan ruh chuktuah (joints) nâ te a tidamin a veng thei a ni.

Tui in tam hian kâwng herh, ke leh kut herh/bilh lakah mi a veng thei.

9. TUI IN I TAKSA CHAWM RAWH: Tui hi kan taksain hna a thawh theih nan a pawimawh em em avangin taksain a mamawh angin tui in țhin ang che.

Ni khatah tui 2/4 litres tal lo in țhin ang che.

I kal na piangah tui bottle keng la, in fo ang che.

Tui in tam hian ngaihtuahna fim leh hlim takin min awmtir țhin a ni.

10. I VUN NO NALH TAKIN SIAM ANG CHE: Miss Mizoram kan thlang zo chiah a, an vun rawng kha an tlin chhan ber pakhat a ni ti ila kan sawisual tampui lovang chu.

Nula hmelțhat duh ho tan tui in tam a pawimawh hle a nih chu. Kan vun hi kan taksaa organ lian ber a ni. 

0 comments: